ปูนา จัดเป็นปูน้ำจืดที่นิยมใช้ทำปูดองมากที่สุด เนื่องจากสามารถหาได้จำนวนมากตามท้องนาทั่วทุกภาค โดยมีลักษณะเด่นของลำตัว คือ กระดองมีลักษณะเป็น รูปหกเหลี่ยม ขนาดกระดองยาวประมาณ 4-7 เซนติเมตร ตาทั้ง 2 ข้าง ค่อนข้างห่างกันมาก ซึ่งสามารถพับหลบแนบขอบกระดองได้ในยามมีภัย ขอบกระดองส่วนหน้ายกตัวเป็นสัน และมีฟันเลื่อย 4 ซี่ ที่อยู่ใกล้บริเวณตา จับปิ้งที่หน้าท้องมีสีขาว โดยปูนาตัวผู้จะมีขนาดใหญ่กว่าตัวเมีย และมักมีสีกระดองสีม่วงเมื่อโตเต็มวัย ส่วนตัวเมียจะมีขนาดเล็กกว่า และจับปิ้งสามารถเปิดออกได้ ส่วนสีลำตัวของตัวเมียมักมีสีน้ำตาลไหม้ ทั้งนี้ อาหารหลักจะเป็นปลาขนาดเล็ก ไส้เดือน และซากพืช ซากสัตว์ รวมถึงต้นอ่อนของพืชต่างๆ เช่น กล้าข้าว เป็นต้น